ادریس پلاس دنیایی از اطلاعات پارچه و پرده
به طور کلی پارچه‌ها را به سه دسته الیاف مصنوعی، الیاف طبیعی و ترکیبی تقسیم می‌کنند، اما اگر قرار باشد منشأ انواع پارچه بر اساس به وجود آمدنشان تقسیم‌بندی شود، هرکدام در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:
پارچه‌هایی با منشأ گیاهی مانند: پنبه، کتان، کنف
پارچه‌هایی با منشأ حیوانی مانند: خز طبیعی، پشم، ابریشم
پارچه‌هایی با منشأ معدنی مانند: پارچه‌های شیشه‌ای، آزبست
پارچه‌های با منشأ الیاف مصنوعی مانند: داکرون، نایلون، ترگال، پلی‌استر
پارچه‌های الیاف طبیعی
پارچه‌هایی با منشأ گیاهی و حیوانی را، ساخته شده با الیاف طبیعی می‌گویند. چون بشر در ساخت مواد اولیه آن دخالتی نداشته و ریشه‌ای طبیعی دارند.
پارچه‌های با منشأ گیاهی
پارچه‌ها می‌توانند از بخش‌های مختلف گیاه تهیه شوند، به عنوان مثال از بخش ساقه گیاه مانند کتان و کنف، از بخش میوه یا دانه گیاه مانند پنبه، از بخش برگ‌های گیاه مانند سیسال و یا ترکیبی از الیاف نخی و پنبه‌ای.
به طور کلی پارچه‌های به دست آمده از الیاف گیاهی، به صورت نخ و پنبه هستند. این پارچه‌ها بسیار پرطرفدار می‌باشند، چون ویژگی‌هایی دارند که در پارچه‌های دیگر یافت نمی‌شود، برخی از این ویژگی‌ها به شرح زیر است:
– ایجاد حساسیت نمی‌کنند و به پوست آسیب نمی‌رسانند.
– تنفس‌پذیر هستند و هوا را از خود عبور می‌دهند.
– برای استفاده روزمره مناسب می‌باشند و احساس راحتی فوق‌العاده‌ای دارند.
– چون منشأ آنها طبیعی است، احتمالاً پس از شستشو مقداری آب می‌روند.
– چروک‌پذیری بالایی دارند.
– بید نمی‌زنند اما اگر در مکانی مرطوب قرار بگیرند، امکان کپک زدن دارند.
پارچه‌های متنوعی با منشأ گیاهی تولید شده‌اند، از جمله: چیت، متقال، چلوار، کرباس، مخمل، ململ، بامبو، دبیت و… . دو نوع از معروف‌ترین پارچه‌های گیاهی، پنبه و کتان می‌باشند. در ادامه به مشخصات این دو پارچه اشاره خواهد شد:
– پنبه (Cotton): پارچه‌های خنکی هستند که در فصل گرم کاربرد فراوانی دارند، در برابر ساییدگی مقاوم هستند، شستشوی آسانی دارند، این پارچه‌ها بیشتر با نام پارچه‌های نخی شناخته می‌شوند.
– کتان (Linen): دارای سطح صاف و درخشانی هستند و شستشوی آنها ساده‌تر از پارچه‌های پنبه‌ای است، از نظر ویژگی مشابه پارچه‌های پنبه‌ای می‌باشند، مانند پارچه‌های نخی به خوبی آب را جذب می‌کنند اما سریع‌تر از پنبه خشک می‌شوند، به همین دلیل حوله‌های کتانی بهتر از حوله‌های پنبه‌ای می‌باشند.
پارچه‌های با منشأ حیوانی
پارچه‌های با منشأ حیوانی از پشم، مو، خز و… برخی از حیوانات به دست می‌آیند. این پارچه‌ها برای اولین بار توسط روستاییانی که به شغل دامپروری مشغول بودند، تولید شدند. پارچه‌هایی که با منشأ حیوانی تولید شده‌اند شامل: موهر، کشمیر، فوتر، نمد، ماهوت، برک، چرم طبیعی، جیر و… می‌باشند. از معروف‌ترین پارچه‌های منشأ حیوانی، پشم و ابریشم است که در ادامه ویژگی‌های آنان شرح داده خواهد شد:
– پشم (Wool): پارچه‌های پشمی رطوبت را جذب و حرارت را دفع می‌کنند، بنابراین عایق خوبی در برابر سرما هستند، این پارچه‌ها زیبایی و مرغوبیت بالایی دارند اما نسبت به شستشو بسیار حساس هستند، بنابراین باید با احتیاط آنها را شست و خشک کرد.
– ابریشم (Silk): پارچه‌های لطیف و عایقی هستند که در تمام فصول قابل استفاده می‌باشند، در برابر پارگی و چروک‌پذیری مقاومت بالایی دارند و بسیار سبک می‌باشند، این پارچه‌ها براق هستند و زیبایی چشم‌نوازی دارند.
پارچه‌های با منشأ معدنی
برخی از الیاف مانند نخ‌های نقره و طلا طی فرایندی از مواد معدنی ساخته می‌شوند و بیشتر در دوخت‌های سنتی ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال نخ‌های نقره و طلا را در رودوزی گلابتون به کار می‌برند. اما برخی دیگر از پارچه‌های منشأ معدنی را بیشتر در صنایع استفاده می‌کنند. معروف‌ترین پارچه‌های معدنی، آزبست و پارچه شیشه‌ای می‌باشد:
– آزبست (پنبه نسوز): این پارچه در برابر برق و حرارت عایق بسیار خوبی است، به همین دلیل برای تهیه لباس آتش‌نشان‌ها و برق‌کارها از آزبست استفاده می‌شود.
– پارچه شیشه‌ای: پارچه‌های شیشه‌ای، الیاف ظریف و خمش‌پذیری هستند که از شیشه تولید می‌شوند. این پارچه‌ها به دلیل داشتن ویژگی‌هایی چون استحکام بالا، انعطاف‌پذیری زیاد، مقاومت در برابر خوردگی و تنوع در طراحی، به طور گسترده‌ای در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، هوافضا، عایق‌کاری، ورزشی، نیروگاه‌های بادی و… مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: مراحل تولید پارچه
پارچه‌های با منشأ الیاف مصنوعی
این پارچه‌ها به وسیله سنتزهای شیمیایی و توسط انسان تولید می‌شوند که یا کاملاً منشأ غیرارگانیک دارند و یا از ترکیب مواد شیمیایی با الیاف طبیعی به دست می‌آیند. این پارچه‌ها دارای ویژگی‌های منحصر به فردی می‌باشند:
– بسیار سبک و ظریف می‌باشند.
– استحکام و مقاومت بالایی دارند.
– در برابر پوسیگی، ساییدگی و آب رفتن مقاوم هستند.
از پارچه‌های با منشأ الیاف مصنوعی می‌توان به آکریلیک، ریون، پلی یورتان، لاکرا، ترگال، داکرون و… اشاره کرد. دو مورد از معروف‌ترین پارچه‌های مصنوعی نایلون و پلی استر می‌باشند که در ادامه ویژگی‌های هریک را بررسی خواهیم کرد:
– نایلون (Nylon): استحکام خوبی در برابر سایش و کشش دارد و ضدآب می‌باشد. قیمت آن مناسب است، شستشوی آسانی دارد و موارد مصرف آن در زندگی بسیار گسترده می‌باشد.
– پلی استر (Polyester): کاملاً از الیاف مصنوعی ساخته شده است، دوام بالایی داشته و در برابر چروک‌پذیری مقاومت بالایی دارد اما قابلیت تنفس‌پذیری آن کم است.
ناگفته نماند که امروزه پارچه‌هایی نیز تولید می‌شوند که به صورت ترکیبی از الیاف طبیعی و مصنوعی ساخته شده‌اند. این پارچه‌ها هم مزیت‌های پارچه‌های الیاف طبیعی را دارد و هم برخی ویژگی‌های منفی پارچه‌های طبیعی با الیاف مصنوعی بهبود داده شده‌اند، علاوه بر اینکه قیمت تمام شده این پارچه‌ها کاهش می‌یابد.
